Sawan 2023: ਸਾਉਣ ਦਾ ਅੱਜ ਦੂਜਾ ਸੋਮਵਾਰ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਮੰਦਰਾਂ ‘ਚ ਨਤਮਸਤਕ ਹੋਈਆਂ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦਾ ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਤਿੰਨ ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਮਹਾਕਾਲ, ਸੰਭੂ, ਨਟਰਾਜ, ਮਹਾਦੇਵ, ਭੈਰਵ, ਆਦਿਯੋਗੀ ਵਰਗੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ, ਰੁਦਰਾਕਸ਼ ਸਮੇਤ ਕਈ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਉਣ ਦੇ ਸ਼ੁਭ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰਾਂ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਇਕ ਵਾਰ ਜ਼ਰੂਰ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰ
ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ :
ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਭਾਰਤ ਦੇ 12 ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਮੰਦਾਕਿਨੀ ਨਦੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਗੜ੍ਹਵਾਲ ਹਿਮਾਲੀਅਨ ਰੇਂਜ ਵਿੱਚ 3583 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਮੰਦਰ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰ ਹੈ। ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇੱਥੇ ਦੀਆਂ ਗੁਫਾਵਾਂ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੋਂ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ-ਮਰਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰਵਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਕੈਲਾਸ਼ ਮੰਦਿਰ :
ਐਲੋਰਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕੈਲਾਸ਼ ਮੰਦਿਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਐਲੋਰਾ ਦੇ ਕੈਲਾਸ਼ ਮੰਦਿਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿਚ ਲਗਭਗ 40 ਹਜ਼ਾਰ ਟਨ ਵਜ਼ਨ ਵਾਲੇ ਪੱਥਰ ਕੱਟੇ ਗਏ ਸੀ। ਇਹ ਐਲੋਰਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ 34 ਮੰਦਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਿਰ 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਾਉਣ ‘ਚ ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰ ਮਹਾਕਾਲੇਸ਼ਵਰ :
ਉਜੈਨ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਮਹਾਕਾਲੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਿਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਭਾਰਤ ਦੇ 12 ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਜੈਨ ਨੂੰ ਮਹਾਕਾਲ ਦੀ ਨਗਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਦੇਵਤਾ ਸਵਯੰਭੂ ਲਿੰਗਮ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਕਸ਼ਣਾਮੂਰਤੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਸਮ ਆਰਤੀ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਹਾਕਾਲ ਨੂੰ ਮੁਰਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੁਰੁਦੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਿਰ :
ਉੱਤਰੀ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਮੁਰੁਦੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਿਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਮੂਰਤੀ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਆਕਰਸ਼ਣ ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦਾ ਸੁੰਦਰ ਨਜ਼ਾਰਾ ਹੈ। ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਕੋਲ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ 20 ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਮੰਦਿਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇਕ ਲਿਫਟ ਵੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਸੈਲਾਨੀ ਇਸ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੂਰਤੀ ਦੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਾ ਆਨੰਦ ਲੈ ਸਕਣ।
ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ :
ਵਾਰਾਣਸੀ ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਦਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ 12 ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਵੀ ਸ਼ਾਇਵ ਧਰਮ ਲਈ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਆਖਰੀ ਸਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਦੇ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸੋਮਨਾਥ ਮੰਦਿਰ :
ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੋਮਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਵੀ 12 ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਿਰ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ 12 ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲਾ ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ‘ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਸੰਗਮ’ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਇਹ ਮੰਦਿਰ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਕਾਠੀਆਵਾੜ ਖੇਤਰ ਦੇ ‘ਚੇ ਬੀਚ’ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਸਾਵਣ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰ ਤ੍ਰਿੰਬਕੇਸ਼ਵਰ :
ਨਾਸਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ 28 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਤ੍ਰਿੰਬਕੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਗੋਦਾਵਰੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਵੀ 12 ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਤ੍ਰਿੰਬਕੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਿਰ ਪੇਸ਼ਵਾ ਬਾਲਾਜੀ ਬਾਜੀ ਰਾਓ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪੂਰਾ ਮੰਦਰ ਕਾਲੇ ਪੱਥਰਾਂ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤ੍ਰਿੰਬਕੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਿਰ ਦੇ ਸ਼ਿਵ ਲਿੰਗ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਰੁਦਰ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਚਿਹਰਿਆਂ ਨਾਲ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰ ਅਮਰਨਾਥ ਗੁਫਾ :
ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ, ਅਮਰਨਾਥ ਗੁਫਾ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰ ਸਾਲ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਬਣੇ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਮਰਨਾਥ ਮੰਦਿਰ 3,888 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅਮਰਨਾਥ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਿੰਦੂ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਅਮਰਨਾਥ ਗੁਫਾ ਖੁੱਲ੍ਹਦੀ ਹੈ, ਲੱਖਾਂ ਅਤੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਫਾ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਇਸ ਗੁਫਾ ਵਿੱਚ ਪਾਰਵਤੀ ਨੂੰ ਅਮਰ ਕਥਾ ਦੀ ਕਥਾ ਸੁਣਾਈ ਸੀ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੱਜ ਵੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਕਬੂਤਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਅਮਰਪੰਛੀਆਂ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਅਮਰ ਕਥਾ ਸੁਣ ਕੇ ਅਮਰ ਹੋ ਗਏ ਸੀ।
ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਿਰ ਰਾਮਨਾਥਸਵਾਮੀ :
ਰਾਮੇਸ਼ਵਰਮ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਰਾਮਨਾਥਸਵਾਮੀ ਮੰਦਰ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ 12 ਜਯੋਤਿਰਲਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਰਾਮਨਾਥਸਵਾਮੀ ਮੰਦਰ ਉਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਬਣਿਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਰਾਮ ਨੇ ਰਾਵਣ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਪਾਪ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਕੈਲਾਸ਼ ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ।
ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਲਿੰਗਰਾਜ :
ਲਿੰਗਰਾਜ ਮੰਦਿਰ ਭੁਵਨੇਸ਼ਵਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਲਿੰਗਰਾਜਾ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਕਲਿੰਗ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਰੇਤਲੇ ਪੱਥਰ ਅਤੇ ਲੈਟਰਾਈਟ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਇਹ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੰਦਰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤਾ ਭਗਵਾਨ ਹਰੀਹਰਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲਿੰਗਰਾਜ ਮੰਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਰਾਜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ
-ਲੇਖਕ ਸਚਿਨ ਜਿੰਦਲ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ…
– ACTION PUNJAB NEWS
