ਭਾਰਤ ਨੇ ਡੇਢ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ ਦੁਨੀਆ ‘ਚ ਇਕ ਵਿਕਲਪ ਬਣਨ ਲਈ ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਨੀਤੀ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਸੌਦਾ ਅਸਫਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਇਸ ‘ਤੇ ਮੁੜ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਚੀਨ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਮੁਕਾਬਲੇਬਾਜ਼ ਤਾਇਵਾਨ ‘ਤੇ ਵੀ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਤਾਈਵਾਨ ਦੀ ਕੰਪਨੀ, ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਨਿਰਮਾਤਾ, ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲਗਭਗ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪ੍ਰੋਸੈਸਰ ਚਿਪਸ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਜੋ ਕਿ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਹੁਣ ਭਾਰਤ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਕਿ ਨਕਲੀ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਚਿਪ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਏਕਾਧਿਕਾਰ ਆਰਥਿਕ ਖ਼ਤਰਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕੱਲ੍ਹ ਕੋਰੋਨਾ ਕਾਰਨ ਚਿਪਸ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਿਆ, ਤਾਂ ਮੋਟਰ-ਕਾਰ ਉਦਯੋਗ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੋਬਾਈਲ ਉਦਯੋਗ ਤੱਕ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ‘ਤੇ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ। ਕਈ ਕਾਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਕਾਰ ਵਿੱਚ ਇੰਪੋਰਟਿਡ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਚਿੱਪ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਮੰਗ ਅਤੇ ਬੁਕਿੰਗ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਸ਼ੋਅਰੂਮਾਂ ਨੂੰ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੀਆਂ। ਏਕਾਧਿਕਾਰ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਕੰਪਨੀ ਪੂਰੇ ਸਟਾਕ ਮਾਰਕੀਟ ‘ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੈ, ਹੋਮ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਨਵੀਨਤਮ ਖੋਜ ਨੇ AI ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁਦਰਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਡਾਟਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ, ਕੰਪਿਊਟਰ ਕੁਨੈਕਸ਼ਨ, ਸੂਚਨਾ ਖੁਫੀਆ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਆਟੋਮੇਟਿਡ ਜੀਪੀਟੀ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਮੁੱਦੇ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਜੰਗਾਂ ਦੀ ਪਿੱਠਭੂਮੀ ਬਣਾਉਣਗੇ। ਇਹ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੀ ਜੰਗ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਚੀਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ‘ਵਪਾਰ ਯੁੱਧ’ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਹ ਦਬਦਬਾ ਵਿਸ਼ਵ ਰਾਜਨੀਤੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਸੀ ਤਾਲਮੇਲ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰੇਗਾ। ਤਕਨੀਕੀ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਆਧਾਰ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰੇਗੀ। ਇਹ ਜੰਗ ਸੈਮੀਕੰਡਕਟਰ ਚਿਪਸ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚੀਨ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਾਲੇ ਤਿਕੋਣੀ ਮੁਕਾਬਲਾ ਹੋਵੇਗਾ।
pradeep.joshi@in.patrika.com
