ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗਨ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮੰਦਰ
1. ਤਿਰੁਪਰੰਕੰਦਰਮ
ਤਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਮਦੁਰਾਈ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਤਿਰੂਪਨਕੰਦਰਮ ਮੰਦਰ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਖਾਸ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗਨ ਨੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਇੰਦਰ ਦੀ ਧੀ ਦੇਵਯਾਨੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੁਗਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗਨ ਦਾ ਇਹ ਮੰਦਰ ਪਹਾੜੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਗੁਫਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਮਾਰਵਰਮਨ ਸੁੰਦਰਾ ਪਾਂਡੀਅਨ ਨੇ ਬਣਵਾਇਆ ਸੀ।
2. ਸਾਲੁਵਨਕੁਪਮ
ਸਾਲੂਵਨਕੁੱਪਮ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁਰੂਗਨ ਮੰਦਿਰ ਇੱਕ ਮੰਦਿਰ ਹੈ ਜੋ ਤਾਮਿਲ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਮੁਰੂਗਨ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਮੰਦਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦਾ ਮੂੰਹ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਖੋਜੇ ਗਏ ਦੋ ਪੂਰਵ-ਪੱਲਵ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
3. ਸਵਾਮੀਮਾਲਾਈ
ਇਹ ਮੰਦਰ ਕੰਬਾਕੋਨਮ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਦੇ ਬਾਲ ਰੂਪ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਲਾਮੁਰਗਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮੰਦਰ ਉੱਚੀ ਪਹਾੜੀ ‘ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਭਗ 60 ਪੌੜੀਆਂ ਚੜ੍ਹਨੀਆਂ ਪੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੰਦਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਖਾਸ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰਗਨ ਮੋਰ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਐਰਾਵਤ ਹਾਥੀ ‘ਤੇ ਸਵਾਰ ਹਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਾਥੀ ਭਗਵਾਨ ਇੰਦਰ ਦੁਆਰਾ ਤੋਹਫੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
4. ਤਿਰੂਚੰਦਰ
ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਤੂਤੀਕੋਰਿਨ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ, ਥਿਰੇਚੰਦਰ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਵੀ ਭਗਵਾਨ ਮੁਰੂਗਨ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤੱਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਲੋਕ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੋਂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
