Gyanvapi Survey Report: ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਮਸਜਿਦ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ (ਏ.ਐਸ.ਆਈ.) ਦੇ ਸਰਵੇ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਪੱਖ ਦੇ ਵਕੀਲ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਨ ਨੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਕਈ ਦਾਅਵੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਰਵੇਖਣ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਦਈ ਧਿਰ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਇਹ ਰਿਪੋਰਟ 839 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੈਨ ਨੇ ਏ.ਐਸ.ਆਈ. ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਰਿਪੋਰਟ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਸਜਿਦ ਲਈ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਪਲਾਸਟਰ ਨੂੰ ਮਾਮੂਲੀ ਸੋਧਾਂ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਦੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹਾ ਜਿਹਾ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਢਾਂਚੇ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ।
ਜਲਦੀ ਹੀ ਮਾਮਲਾ ਸੁਲਝਾ ਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ – ਜਗਦਗੁਰੂ ਪਰਮਹੰਸ ਆਚਾਰੀਆ
ਗਿਆਨਵਾਪੀ ‘ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਤੇ ਤਪਸਵੀ ਛਾਉਣੀ ਦੇ ਜਗਦਗੁਰੂ ਪਰਮਹੰਸ ਆਚਾਰੀਆ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਜ ਦਾ ਦਿਨ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਦਿਨ ਹੈ। ਰਾਮ ਮੰਦਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਨੂੰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਖੁਸ਼ੀ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਵਾਰਾਣਸੀ ਕੋਰਟ ਨੇ ASI ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਜਨਤਕ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੇ ਸਬੂਤ ਹਨ ਕਿ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਢਾਹ ਕੇ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ 2 ਸਤੰਬਰ 1669 ਨੂੰ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਢਾਹ ਕੇ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਨਾਂ ਦੀ ਮਸਜਿਦ ਬਣਾਈ ਗਈ। ਇਸ ਦਾ ਸਬੂਤ ਏ.ਐਸ.ਆਈ ਦੀ ਸਰਵੇ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਸਾਰੇ ਸਨਾਤਨੀਆਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਜਲਦੀ ਹੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਤੋਂ ਹੁਕਮ ਆਵੇਗਾ ਅਤੇ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ਵਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ। ਅਯੁੱਧਿਆ ਵਾਂਗ ਵਾਰਾਣਸੀ ਦਾ ਮਸਲਾ ਵੀ ਹੱਲ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ASI ਦੀ ਸਰਵੇ ਰਿਪੋਰਟ ‘ਚ ਕੀ ਹਨ ਖੁਲਾਸੇ?
ਹਿੰਦੂ ਪੱਖ ਦੇ ਵਕੀਲ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਸ਼ੰਕਰ ਜੈਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੀ.ਪੀ.ਆਰ. ਸਰਵੇਖਣ ‘ਤੇ ਏ.ਐਸ.ਆਈ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਸੀ। ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਢਾਂਚੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਏ.ਐਸ.ਆਈ. ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਮੌਜੂਦਾ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਕੰਧ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਵੱਡੇ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਮਹਾਮੁਕਤੀ ਮੰਡਪ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਤਹਿਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵੀ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ।
ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੈਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਖੰਭੇ ‘ਤੇ ਉੱਕਰੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਉੱਤਰ, ਦੱਖਣ, ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕੇਂਦਰੀ ਚੈਂਬਰ ਅਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਚੈਂਬਰ ਸੀ। ਪੂਰਵ-ਮੌਜੂਦਾ ਢਾਂਚੇ ਦੀਆਂ ਸਜਾਵਟੀਆਂ ਮੇਨਾਂ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸਿਰਿਆਂ ‘ਤੇ ਉੱਕਰੀਆਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਗੁੰਬਦ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡਿਜ਼ਾਈਨਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਵੇਖਣ ਦੌਰਾਨ ਮੌਜੂਦਾ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਮੌਜੂਦ ਢਾਂਚਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਈ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਦੇਖੇ ਗਏ ਸਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਦੌਰਾਨ ਕੁੱਲ 34 ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 32 ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਲਏ ਗਏ ਸਨ।
